Waarom is bier al eeuwen de meest populaire drank ter wereld?

Tegenwoordig is het de normaalste zaak van de wereld, we bestellen een biertje en binnen no time staat het bier op tafel. Of we gaan naar een supermarkt om daar wat flessen of blikken speciaalbier in te slaan. Maar hoe komt het dat bier al eeuwen de meest populaire drank ter wereld is?

Het eerste bier ter wereld

Hoe het eerste bier is uitgevonden is onbekend. Dat is in de mist van de geschiedenis verloren gegaan. Het ligt voor de hand dat iemand een kom met gerstepap per ongeluk buiten heeft laten staan. Die pap is spontaan gaan gisten. Diegene die de moed had om de gegiste brij te drinken merkte dat hij er opgewekt en vrolijk van werd. Om de geschiedenis van het bier te beschrijven is het  makkelijk te verdelen in een aantal onderwerpen.

• Het ontstaan van bier
• Bier en de Egyptenaren
• Bier en de Grieken
• Batavieren en Noormannen en bier
• Bier in de Middeleeuwen
• Industriële Revolutie en de technologische ontwikkelingen voor bier
• Bier vanaf de jaren 80

Waar is bier ontstaan?

Bier is ongeveer vierduizend jaar voor Christus ontstaan in Mesopatamie. De naam van het gebied bestaat niet meer maar lag op de plek wat we nu als Irak kennen. Een volk dat daar rond trok waren de Soemerische nomaden. De Soemerische nomaden ontdekten dat ze prima konden leven van granen die in de natuur groeien.  Ze bakte er eerst halfzachte broden van die ze vervolgens in water verkruimelen. De pap die hierdoor ontstaat laten ze vergisten. Eventueel brengen ze het bier op smaak met honing of dadels. Het bier van die tijd zit vol met stukjes brood. Vandaar dat ze het bij voorkeur met een rietje drinken. Bierbrouwen is in die tijd uitsluitend voorbehouden aan vrouwen. Een man mag zich er niet mee bemoeien. Een webshop zoals Hellobier die proefboxen, bierabonnementen en bedrukte biergadgets levert kennen ze op dat moment nog helemaal niet.

Bier en de Egyptenaren

In Egypte ging het anders, de oude Egyptenaren zijn grote liefhebbers van bier die geloven in een dorstig leven, zelfs na de dood. Hierdoor is het in Egypte gebruikelijk om na de dood beeldjes mee te geven van vrouwen die graan malen, brood bakken en bier brouwen. Zo zijn ze er zeker van dat ze na de dood geen honger of dorst zullen krijgen. Bier is in die tijd niet alleen een alledaags voedingsmiddel, het heeft meerdere functies. Zo kun je er ook mee betalen. Het is volledig normaal om het salaris van soldaten deels in brood en bier uit te betalen. Ook werd het bier beschouwd als het meest geschikte cadeau om te geven aan de farao.

Bier en de Grieken en Romeinen

 De kennis van het brouwen hebben de Egyptenaren doorgegeven aan de Grieken. De Grieken noemen het bier wat ze drinken Zythos. Daar komt ook het woord ‘zytholoog’’ vandaan dat onze zuiderburen soms gebruiken als ze het over een bierkenner hebben. En de Romeinen leerden het brouwen weer van de Grieken. Alhoewel Romeinen over het algemeen echte wijndrinkers zijn. Dit komt doordat het in Italië nu eenmaal eenvoudiger is om druiven aan te planten dan graan. De grote Ceasar zelf ziet bier als de drank van de barabaren in het noorden.

Batavieren en Noormannen en bier

Die ‘barbaren uit het noorden’. De Germanen, Batavieren,Noormannen en Kelten stonden bekend als grote drinkers. Zo zien de Germanen de hemelboog als de binnenkant van een gigantische brouwketel. Als er wolken aan de hemel te zien zijn, betekent dit dat de goden bier aan het brouwen zijn. ‘’De dorst van de goden waar de Noormannen in geloofden heeft ons de eeuwige beweging van eb en vloed geschonken. Op een dag wordt de Noorse god Thor door zijn vriend, Loki, uitgedaagd tot een drinkwedstrijd. De dorst van Thor is befaamd en Thor gaat maar al te graag op de weddenschap in. Loki geeft hem een drinkhoorn die Thor zo snel mogelijk moet leegdrinken. Thor zet de hoorn aan zijn lippen. Maar hoe veel hij ook drinkt, de hoorn wordt niet leger. Uitgeput en verbaasd kijk hij in de hoorn. De inhoud is nauwelijks minder geworden. Als Thor de hoorn omdraait, ontdekt hij de oorzaak. Loki heeft het uiteinde van de drinkhoorn verbonden aan de wereldzeeën. Als gevolg van de drinkwedstrijd kennen mensen nu eb en vloed.''

Bier in de Middeleeuwen

In de Middeleeuwen werd er erg veel bier gedronken, de Middeleeuwer stond bekend als een dorstig type. Met gemakt drinkt iedere man, vrouw of kind wel 300 liter bier per jaar. Bier was in de Middeleeuwen onmisbaar. Dit komt doordat het veel gezonder was om bier te drinken dan het vervuilde water wat uit de sloten en grachten kwam. Doordat het bier wordt gekookt tijdens het brouwen sterven de ziektekiemen. Deze kennis  was onbekend voor de Middeleeuwer, maar een ding wist hij wel: van bier word je niet ziek. Nu was het bier wat ze destijds dronken niet te vergelijken met het bier wat we nu drinken. Het bier was een stuk dunner als wat we nu gewend zijn. Alleen de rijken kunnen zich buiten de feestdagen dik bier veroorloven, het eerste brouwsel dat veel meer voedingsstoffen bevat en smaak heeft. Alternatieven voor bier bestaan er nauwelijks.  Gekookte dranken zoals koffie en thee zijn nog onbekend in onze streken en water was te gevaarlijk om te drinken.

Industriële Revolutie en de technologische ontwikkelingen voor bier

 De industriële revolutie heeft invloed op het brouwen van bier door verschillende technologische ontwikkelingen.

Het proces wordt bestuurbaar

Zo worden er diverse meters uit gevonden zoals de thermo- en saccharometer. Hierdoor wordt het brouwproces bestuurbaar en kunnen de processen goed beheerst worden. Doordat de kennis van scheikunde en biologie zich ontwikkeld levert dit een belangrijke bijdrage aan de moderne brouwerij.

Stoommachine

Door de uitvinding van de stoommachine kunnen er grotere brouwerijen gebouwd worden en kan bier over grotere afstanden vervoert worden. Door al deze ontwikkelingen ontstaan de eerste grote brouwerijen in Engeland rondom Londen en Burton on Trent.

Gist en Pateuriseren

Opvallend genoeg doet een Fransman innovatieve ontdekkingen rond 1870 gericht op het brouwproces van bier in plaats van het proces bij wijnen. Zo achterhaalt hij de werking van gist en ontdekt hij het effect van bier verhitten tot 70-80 graden Celsius bij afvullen van bier, pasteuriseren.

Koelen

In 1842 wort in Bohemen een nieuw soort bier ontdekt, pils. De oorspronkelijke brouwerij kennen we nog steeds onder de naam Pilsner Urquell. Voor dit bier is mout nodig met een bleke kleur en ontwikkeld pils zich bij een lage temperaturen tijdens vergisting en lagering. In Nederland kan dat pas na de uitvinding van de koelmachine rond 1880. Tot die tijd kon men alleen maar koelen door in de winter ijs te kappen en hakken uit meren, sloten en rivieren. De combinatie van de uitvindingen en ontwikkelingen van de thermometer, saccharometer, gist, pasteurisatie en koelen maakt het brouwproces helemaal beheersbaar.

Grote brouwerijen van nu

Kort na deze uitvindingen ontstaan in Nederland begin 20e eeuw de grote brouwerijen die we nu kennen zoals Heineken, Amstel en ook Bavaria. Veel kleinere brouwerijen sluiten de deuren omdat zij niet mee kunnen in de kosten van investeringen om bier op grotere schaal te brouwen en de brouwerij te moderniseren. Pils is zo populair dat het tot in de jaren 70 dit bier alleen maar gebrouwen wordt. Een webshop zoals Hellobier die proefboxen, bierabonnementen en bedrukte biergadgets levert kennen ze op dat moment nog steeds niet.

Bier in fles

Bier in fles verkopen was lange tijd niet populair. Dit kwam doordat de prijs van het glas hoog was en er was daarnaast geen goede manier om de fles af te sluiten. In 1842 vond Charles Goodyear rubber uit. Met dit product kon een fles goed afgesloten worden zodat de smaak goed bleef. 50 jaar later wordt de kroonkurk uitgevonden zoals we die nu kennen. Uiteindelijk zal het tot na de Tweede Wereldoorlog duren voordat bier in fles echt populair wordt.

Speciaalbier zoals we het nu kennen

Jaren 80

In de jaren 80 van de vorige eeuw wordt de populariteit van pils minder en ontstaat er meer vraag naar speciaalbieren met een ander smaakje uit België. Nederlandse brouwers merken dit en gaan ook speciaalbieren brouwen en daarnaast ontstaan er nieuwe brouwerijen in Nederland die zich op dit product richten. Hertog Jan is een van de eerste ""nieuwe brouwerijen"" die zich in 1981 gaat richten op bovengistende bieren. Eind jaren 80 zijn er ongeveer 15 brouwerijen die samen 110 verschillende bierstijlen brouwen. Pils is nog steeds goed vertegenwoordigd samen met Oud bruin. Daarna komt bokbier als meest gebrouwen bier. Een enkeling brouwt tarwebieren en van India Pale Ale heeft men nog nooit gehoord.

Opkomst van microbrouwen

Behalve Hertog Jan ontstaan er in die periode nog 5 andere brouwerijen.

• De Friessche brouwerij
• De Raf
• Noorder brouwerij
• Brouwerij 't Ij
• Christoffel

Deze brouwerijen kopiëren eerst de bierstijlen van de de zuiderburen zoals dubbel, tripel en amber. Als Hoegaarden aanslaat als een nieuw verfrissend zomerbier dan volgen zij snel met ieder hun eigen variant. Terwijl er steeds meer vraag is naar speciaalbier kunnen de brouwers hun creativiteit los laten en verschillende bierstijlen op de markt brengen.

Bier in Amerika

Na een mislukte drooglegging tussen 1919 en 1933 heft president Carter in 1978  het verbod op thuisbrouwen op. Hierdoor gaan brouwers op zoek naar een wat zwaarder bier dan de bekende light lager en laten ze hun smaak vallen op de bekende bierstijl IPA. Enkele bierstijlen die door de Amerikanen ook nog onder handen worden genomen zijn:

• Stout
• Barrel Aged

Bierproeverijen uit Den Bosch

Vanaf juni 2018 verzorgt Hellobier ook bierproeverijen. Dit doen ze op verschillende locaties en kan uitgevoerd worden zonder personeel. Uiteraard krijg je dan wel de juiste informatie en benodigdheden om de proeverij samen uit te voeren. Er is keuze uit een bierproeverij met toegankelijke bieren, bierproeverij met uitdagende bieren, een Bossche bierproeverij of een babyshower voor mannen. Uiteraard mag je zelf ook een selectie samenstellen en denken we graag met je mee.  

Dorst gekregen?